Kilka słów wstępu

Historia regionalna, opisująca sprawy lokalne, bliskie terytorialnie Czytelnikowi, w ostatnim czasie budzi coraz większe zainteresowanie. Dzieje się to przede wszystkim dzięki wszechwładnemu Internetowi, gdzie użytkownicy na coraz liczniej powstających stronach i grupach internetowych przedstawiają posty z zamieszczonymi fotografiami różnego rodzaju obiektów historycznych, dzielą się swoimi uwagami, zadają pytania i dyskutują. Dużą rolę odgrywają nadal i cieszą się popularnością opracowania historyczne, których zadaniem, oprócz popularyzacji wiedzy o przeszłości, jest również jej utrwalanie. Na co dzień, na stronach i w grupach internetowych, współpracujemy z wieloma regionalistami, twórcami i pisarzami i to im udostępniliśmy łamy tej publikacji. Niektóre zawarte w niej teksty są uzupełnieniem – kontynuacją efektów artykułów zawartych w pracy Ziemia Lubycka (2017 r.), która powstała jako pokłosie konferencji naukowej z okazji odzyskania w 2016 r. przez Lubyczę Królewską prawa miejskiego.

Publikacja jest w pewnym sensie przelaniem na papier i rozszerzeniem informacji zawartych na stronie internetowej „Historia Regionu Tomaszów Lubelski–Bełz–Rawa Ruska”, którą w roku 2014 założyli redaktorzy niniejszej publikacji. Treści, ukazujące się na tej stronie, wspierane są materiałami opracowywanymi przez jej sympatyków i partnerów. Po kilku latach publikowania powstała myśl wydania opracowania zbiorowego, w skład którego weszłyby również utrzymane w „klimacie” historycznym artykuły, nadesłane przez regionalistów i miłośników Roztocza, ziemi lubaczowskiej, Zamojszczyzny czy Lwowszczyzny.

Publikacja składa się z artykułów naukowych, historii rodzinnych, wspomnień oraz opracowań literackich, dotyczących: Lubelszczyzny, Podkarpacia, Roztocza po obu stronach polsko-ukraińskiej granicy oraz staropolskiego województwa bełskiego i dawnego województwa lwowskiego. Zamieszczone zostały również prezentacje współpracujących z redakcją osób oraz omówiono niedawno wydane publikacje autorów – partnerów redakcji. Zespół redakcyjny dołożył starań, aby zaprezentowana tematyka była na tyle szeroka, żeby każdy mógł znaleźć coś dla siebie. Redaktorzy starali się nie ingerować w merytoryczną treść artykułów i nie narzucać tematów prezentowanych przez poszczególnych autorów, których teksty są też pewnego rodzaju promocją działalności, prowadzonej przez nich w środowisku lokalnym. Zaprezentowane w publikacji historie rodzinne i wspomnienia są autorskimi przemyśleniami autorów i redaktorzy nie ponoszą odpowiedzialności za ich treść.

W publikacji nie żałowano miejsca na ikonografię, obejmującą zarówno archiwalne, jak i współczesne zdjęcia, które uzupełniają treści pisane i dodają im atrakcyjności. Dla wielu autorów, co należy podkreślić, publikacja ta jest pierwszą próbą zmierzenia się z wypowiedzią w postaci tekstu (artykułu) w wydawnictwie zbiorowym. Nie ulega wątpliwości, że sami zapewne nie wydaliby drukiem swoich twórczych osiągnięć. Większość tekstów ma charakter bardzo osobisty i dotyczy dziejów rodzin autorów. Z takimi przewodnimi myślami oddajemy Czytelnikom w sumie prawie trzydzieści, różnych pod względem treści, tekstów, których „wspólnym mianownikiem” jest regionalizm.

Pod względem czasowym tematyka artykułów obejmuje okres od objęcia we władanie przez księcia mazowieckiego Siemowita IV w roku 1388 ziemi bełskiej aż do chwili obecnej. Tereny, których dotyczą artykuły, to ziemie o bogatej historii, niejednokrotnie boleśnie doświadczone w ostatnich kilkuset latach. Odzwierciedlają to zmieniające się granice, którymi poprzecinany przez wieki był ten region. Należy je przy tym rozpatrywać pod względem religijnym, etnicznym i kulturowym. Czasami sami sobie stawiamy granice – bariery, które trzymają nas w określonych poglądach politycznych czy światopoglądowych. Na myślących inaczej patrzymy jak na wrogów, którzy chcą nam zrobić krzywdę. A przecież każdy ma prawo mieć własne poglądy, iść swoją drogą, mieć cele, marzenia i do nich dążyć. Ma też prawo żyć w pokoju, kształcić się i rozwijać swoje pasje. Dlatego w książce nie patrzyliśmy na narodowość, wyznanie czy przynależność partyjną. Jedynym kryterium były transparentne intencje autorów odnośnie poprawności przekazu. Symbolem czasów, w jakich przyszło nam żyć, jest ruina greckokatolickiej cerkwi w Kniaziach koło Lubyczy Królewskiej. Pomimo zawirowań politycznych i planów jej zburzenia, przetrwała i swoim pięknem mogła „służyć” w głośnym, nominowanym do Oscara filmie Pawła Pawlikowskiego Zimna wojna (2018 r.). Zaprezentowana na okładce fotografia ruiny przedstawia obiekt w roku 2015, zanim jeszcze na jej terenie nastąpiły prace porządkowe oraz pewne zmiany jej wystroju wewnętrznego, które wykonane zostały na potrzeby scenografii do filmu.

Dzięki procesowi digitalizacji zbiorów archiwalnych coraz bardziej popularne stają się prywatne lub wykonywane na zlecenie badania genealogiczne. Chcemy, jako redakcja, aby osoby związane z naszym regionem miały możliwość publikacji w tym zakresie swoich osiągnięć badawczych. Jeśli nasza publikacja trafi w gusta czytelników, to wierzymy, że w tej samej lub w nieco zmienionej formie nastąpi jej kontynuacja w latach następnych. Zachęcamy do współpracy z redaktorami wszystkich, którzy mają coś do powiedzenia i chcieliby swoją wiedzą, twórczością, spostrzeżeniami i refleksjami podzielić się z innymi. Teksty, propozycje oraz uwagi prosimy kierować na nasz internetowy adres: historiaregionu@onet.pl

Niezmiernie jest nam miło, że publikację wydajemy w Horyńcu-Zdroju – prężnie rozwijającym się ośrodku sanatoryjnym i turystycznym. Szczególne miejsce w publikacji zajmują miasta powiatowe: Tomaszów Lubelski i Lubaczów, wchodzące w skład tworzącego się obecnie Euroregionu „Roztocze”, łączącego tereny dwóch województw we wschodniej Polsce, lubelskiego i podkarpackiego, z terenami po stronie Ukrainy oraz miasto Narol – słusznie określane jako „kulturalna stolica Roztocza”.

W imieniu redakcji serdecznie dziękuję autorom tekstów za nieodpłatne opracowanie i udostępnienie swoich własnych materiałów, a Adamowi Mrozowi (prezes Stowarzyszenia Pasjonatów Ziemi Lubaczowskiej „Tegit et protegit” w Horyńcu-Zdroju), Henrykowi Karwanowi (starosta tomaszowski), Zenonowi Swatkowi (starosta lubaczowski), Grzegorzowi Dominikowi (burmistrz Miasta i Gminy Narol) i Piotrowi Zubowskiemu (dyrektor Powiatowego Centrum Kultury w Lubaczowie) za obdarzenie zaufaniem naszego zespołu historyków i regionalistów oraz wsparcie naszego przedsięwzięcia. Szczególne podziękowanie składamy naszym sponsorom: Państwu Agacie i Lesławowi Kapkom (Grupa Oscar Sp. z o.o., Tomaszów Lubelski) oraz Panu Leszkowi Dmitrocy (Nadleśnictwo Tomaszów).

Zdzisław Pizun