Historia Regionu
Tomaszów Lubelski Bełz Rawa Ruska
Cygański król Janusz Kwiek,czy zginął w Bełżcu?
Koronacja króla cygańskiego - Warszawa 1937
Na wstępie obowiązkowo trzeba
wspomnieć jak doszło
do koronacji Janusza Kwieka.
W książce Ian F. Hancock
"We are the Romani people"pisze :
[...] pojawienie się "królewskiego rodu" romskiego
w Polsce ma miejsce pod koniec 1920 roku.
Jest to szczególnie dogodne dla członków
rodziny Kwiek. Potomkow niewolników
wyzwolonych w Rumunii siedemdziesiąt lat
wcześniej. Wielu z rodu Kwiek było w stanie
kontynuowac dynastię i mogło być uznanych za
"królów"przez lokalną policję z urzędnikami,
którzy by zatwierdzili ich wybory.
Michał Kwiek II,
zastąpił swojego ojca króla Gregory w 1930,
po wyroku sądu i w I932 ogłosił
ogólnoeuropejska wycieczkę podczas której
mieli jemu towarzyszyć "ochroniarze,
sekretarze i detektywi". Dwa lata później ogłosza
swój cel stworzenia stanu Romanii nad brzegiem
Gangesu w Indiach, jako ich pierwotnej ojczyzny.
To daleko idące plan zostały zakończone, kiedy
został zmuszony do abdykacji i opuszczenia
Polski przez jego następcę, Mathiasa(Michała)
Kwieka. Mathias przedstawił szereg propozycji dla
polskiego rządu od reform obywatelskich i
społecznych dla romskiego społeczeństwa,
jednak ogólnie antycygańskie napięcia, oraz
napięcia wewnętrzne społeczności romskiej
po objęciu tronu, sparaliżowało wprowadzenie
reform w życie. Wśród przeciwników byli, Józef Kwiek który miał swój własny plan co do Romanii, jako ojczyzny w Afryce Południowej, oraz Basil Kwiek który pomógł obalić króla Michała. Dopiero w 1937 roku, Janusz Kwiek z powodzeniem wnioskuje u arcybiskupa Warszawy, o uznania go za króla romskich ludzi w kraju. W konsekwencji zaproszenia zostały wysłane do różnych europejskich głów państw, a on został koronowany jako Janos I, przed tysiącami ludzi na Narodowym Stadionie Wojska z odpowiednią pompą i ceremonią, 4 lipca 1937 roku. W swojej mowie koronacyjnej złożył następujące zobowiązanie:
"Poślę delegata do Mussoliniego z prośbą o przyznanie nam kawałka ziemi w Abisynii, gdzie Romowie będą mogli sie osiedlić. Nasi ludzie zostaną posiadaczami (ziemi) i nie będą musieli podróżować na przestrzeni wieków. Nadszedł czas dla nas do zaprzestania życia jako nomadów. Jeśli Polacy tylko pozwolą nam wysłać nasze dzieci do swoich szkół , i zdobędą one wykształcenie. Wkrótce będziemy mieli własnych przedstawicieli w Lidze Narodów"
Jednak w rzeczywistości cala koronacja to był show, do koronacji kostiumy zostały zapożyczone z teatru, a salut z 21-pistoletow został zastąpiony petardami, aw dodatku społeczeństwo płaciło bilety jak na koncert.
Król nie ma nawet pełnego poparcia wśród własnych podgrup (Kelderaszów), czy inni (Polskich Romów, Bergitka Romów czy Lowarzy), które nie uznają autorytet i zignorował koronacje...
Sama koronacja (https://www.youtube.com/watch?v=0cSfaklYND8 ) przeprowadzona jak widać z wielką pompą - odbyła się na stadionie Wojska Polskiego w Warszawie w pierwszych dniach lipca 1937 roku. Szeroko relacjonowały ją ówczesne gazety, jak choćby „Express Poranny" i „Kurier Warszawski". Na zachowanej fotografii widać króla Janusza Kwieka, już w koronie, w asyście dwóch tylko osób. Zdjęcie co prawda wygląda dość skromnie - pomijając osobę samego króla, przyodzianego iście po królewsku (czy w szaty także wypożyczone z teatru?), ale trzeba wiedzieć, że tron z rzeźbionymi poręczami ustawiony był na wysokim i obszernym podeście - stąd i niczego wokół nie widać. Mimo tak łudzących obietnic składanych przez króla - a w przemówieniu koronacyjnym mowa była m.in. o powołaniu pięciu ministerstw cygańskich, już następnego dnia rodziny Kwieków pokłóciły się. Część z nich uznała Janusza Kwieka za uzurpatora. Żona poprzednio panującego cygańskiego króla Rudolfa Kwieka opowiadała prasie, że Janusz Kwiek przywłaszczył sobie wszystkie pieniądze zebrane na stadionie podczas intronizacji. Kłótniom nie było końca. Towarzyszyły one zresztą panowaniu wszystkich cygańskich królów w międzywojniu. Raz czy dwa w najbliższym królewskim otoczeniu podejrzewano nawet skrytobójcze morderstwa. I choć korona wzbudzała ogromne emocje, władzę dawała raczej nikłą. Ślad Janusza Kwieka urywa sie w pierwszych miesiącach okupacji i jak na razie wszystkie drogi prowadzą do Bełżca.
Na fotografii z Bełżca jedna z rozpoznanych osób jest król Janusz Kwiek, jednak wielu badaczy nie potwierdza jego śmierci w Bełżcu podając ze jego dalsze losy sa nieznane, Ważny fakt podał Janusz Peter w swojej książce "Tomaszowskie za okupacji" - ...Jedynie samego króla cygańskiego Kwieka, czy któregoś z bliskich jego krewnych , mieszkających poza obozem, gdy rozstał sie ze światem, pozwolono pochować na cmentarzu ruskim... (Innych Cyganów chowano za torami w dolach pod lipami) Czy chodzi o samego króla Janusz Kwieka? Tego pewnie sie nigdy nie dowiemy, jednak jak na razie jest to obok fotografii jedyny realny ostatni ślad.
Człowiek rozpoznany jako król Kwiek w Bełżcu.
Inwentarz dóbr wsi Bełzca i Brzezin z 1825 roku
Inwentarz ten posiada jeden ważny szczegół, mianowicie warto zwrócić uwagę na osobę Michała Świątkiewicza, który to wymieniany jest tutaj jako urzędowy zarządca Bełzca i Brzezin. Osoba ta do tej pory nigdy nie była wymieniana jako właściciel Bełżca, co warto dokładniej sprawdzić i poprawić. Oficjalnie Michał Świątkiewicz zanany jest jako właściciel Potylicza i okolic. Gdyby ktoś był zainteresowany dokładniejszym badaniem tego inwentarza prosimy do nas napisać. Poszukujemy także wszelkich informacji na temat Świątkiewicza sprzed 1815 roku.
Inwentarz ekonomiczny wsi Bełżec i Brzeziny niegdyś należących do Antoniego Pietrzyckiego, urzędowo oddane w administracje Michałowi Świątkiewiczowi, dekretem sądów C.K. Szlacheckich we Lwowie, dnia 19 lipca 1825 roku nr 16819....
Z dodatkowych informacji dowiadujemy sie co nie co zabudowaniach dworskich...
Opisanie Budowli tak dworskich jaki i ekonomicznych we wsi Bełżec jak i we wsi Brzezinach znajdujących się.
Wpośród wsi Bełżca obok gościńca do Narola idącego, znajduje się Dwór jako tez inne zabudowania dworskie, gdzie naprzód wjeżdża się w bramę. Która o drzwiach podwójnych sztachetowych , o dwóch slupach obok których furtka mała sztachetowa, na dziedziniec gdzie naprzód po prawej stronie znajduje się...
1 Stajnia na konie robocze i stadnina razem z lamusem pod dachem gontowym z drzewa tartego...
2 Stajnia druga z wozownią razem ta z drzewa rżniętego w węgły pobudowana.
3 Oficyna w jakiej znajduje się kuchnia, z izbą czeladnią.
4 Dwór z drzewa tartego, na podmurowaniu dość wysokim pobudowany...wchodzi się po schodach drewnianych do ganku dość obszernego o czterech filarach z sufitem otynkowanym i podłogą drewnianą remontu potrzebującą, sień i druga sień , przedpokój wszędzie kominki. Obszerny pokój....
5 Studnia
6 Obora pod dachem słomianym.
7 Gumno w którym jest młocarnia czyli stodoła.
8 Chlewnik stary słomą kryty.
9 Spichlerz
10 Folwark który teraz na mieszkanie i suszarnie obrócony z wejściem od drogi do cegielni.
11 Gorzelnia
12 Cegielnia z piecem w którym na raz można wypalać 14 000 cegieł i drugi nowy w którym można na raz wypalać jednocześnie 30 000 cegieł.
13 stary budynek na szynk przeznaczony
14 We wsi Bełżcu kolo drogi do Lubyczy stary szynk się znajduje,
15 W bliskości dworu na stawie z rzeczki młyn drewniany o jednym kole, dworskim zwany.
16 Wyjeżdżając ze wsi do Żyłki prowadzącą na końcu wsi młyn o jednym kole.
17 W odległości 1/4 mili od Bełżca do Żyłki jadąc jest młyn drewniany na stawie znacznym z rzeki Bełz uformowany, na dwa kamienie. Nazwany młyn pod Żyłką.
18 Obok młyna znajduje się chałupa mielnika.
19 W malej odległości od tej chałupy znajduje się dawna karczma przebudowana teraz na pomieszkanie strażnika Komory Celnej.
20 We wsi Brzeziny znajduje się chałupa na szynk przeznaczona
Poddani, mieszkańcy Bełżca, musieli odpracowywać średnio 78 dniówek, oprócz tego dary w naturze(drób, jaja) lub czynsz za użytkowane pole... Dniówki- W rubrykach dnie zaznaczone odrabiać maja, od wschodu do zachodu...
Lista Poddanych
Bełżec
1 Lesko Dudkiewicz 2 Dmyter Klopowski 3 Mikołaj Komodowski -mielnik 4 Marcin Baranowski
5 Matury Jurczak 6 Stefan Jurczak 7 Fedko Lewko 8 Stefan Stroisz
9 Józef Zazula 10 Michał Zukowski 11 Marcin Krakus Obirek 12 Łukasz Mucha - gumienny
13 Tomek Goch 14 Sobek Obirek 15 Marcin Sokalski 16 Stefan Poszczelazny
17 Szymek Rykała 18 Semko Kwac 19 Marcin Pempiak 20 Wojtek Forlnaski
21 Bartek Kozak 22 Franek Babiak 23 Jan Serdowski 24 Kuba Dudzinski
25 Michał Skowronek- tywon 26 Wojtek Kowalczuk 27 Błazek Kozak 28 Wojtek Pawelec
29 Jasiek Wawrzkow 30 Semko Przepiórka 31 Semko Panasowiec 32 Woytek Szumski
33 Tomek Kwas 34 Tomek Szydłowski 35 Sabek Malinowski 36 Błazek Kowalczuk
37 Wasyl Marucha 38 Andruch Panajowiec 39 Michał Hnatyna 40 Waldek Dudziński
41 Łukasz Ilezyna 42 Iwan Panasowiec - mielnik 43 Fedko Hnatyna
44 Iwan Panafowiec 45 Jędrzejowa Tokarska 46 Antek Rykała 47 Łukasz Babiak
48 Jozef Malinowski 49 Andruch Ubirek 50 Błazek Urbański 51 Paweł Wróblewski 52 Paweł Wasylewski 53 Franek Komadowski
54 Błazek Komadoswki 55 Andruch Komadowski 56 Andruch Maniia 57 Szymek Kozak 58 Antek Rabik 59 Wasyl Lewko
60 Antek Wielkoch 61 Paweł Szwed 62 Jozef Baczmaga 63 Sobek Brzeżański 64 Marcin Białek
65 Maciej Komadowski 66 Wawczek Komadowski 67 Michał Czarny 68 Jozef Brzeżański 69 Kazimierz Wielgosz
70 Wojtek Pichnicki 71 Jasie Czorij 72 Kazimierz Stefanicz 73 Sobek Baczmaga 74 Maciej Malinowski
75 Wawrzek Brogowski 76 Paweł Komadowski 77 Wdowa Kowalczuka (Kuby) 78 Jozef Dziuba 79 Maciej Kukurant
80 Jozef Hordynski
81 Antek Pempiak
82 Sobek Pempiak
83 Sobek Dzala
84 Jasiek Jurczak
85 Kuba Komodowski
86 Jacek Urbański
87 Bartek Brogowski
88 Jasiek Malinowski - gajowy
89 Iwan Jurczak
90 Antek Rudziński
91 Kuba Brogowski
92 Wojtek Baranowski
93 M. Jurczak z zagory
94 Kazimierz Ferlanski
95 Piotr Dziawolik
96 Wojtek Rudzinski
97 Kuba Rodzinski
98 Anton Lentowicz
99 Hrycych wdowa
100 Tomek Oliwiak
101 po Adamie Dzale
102 Andruch Stankiewicz
103 Wechel Żołnierz
104 Syrocha wdowa po Floriańskim
Wieś Brzeziny
1 Paweł Pawelec
2 po Maćku Białku
3 Wojtek Machlarz
4 Marcin Nowicki
5 Michał Żołądek
6 Sobek Białek
7 Kuba Zubrzycki
8 Wojtek Malinowski- wójt
9 Marcin Wielgosz
10 Stach Żołądek
11 Marcin Balanda
12 Kuba Żołądek młodszy
13 Wojtek Czachur
14 Marcin Warzocha
15 Wojtek Zaborniak
16 Błazek Ragan
17 Jan Żołądek
18 Kuba Żołądek starszy
19 Marcin Żołądek
Młyny są zawsze dworskie...obowiązkiem każdego mielnika bez różnicy wieprza na rok jednego dworskiego dobrze nakarmić zaś z młyna ma mielnik pobierać cześć trzecią, a do skarbu części dwie iść ma. .
Łany Dworskie
Grunta 630 morgi (około 359 h )
Ogrody 19 morgi (10.83 h)
Łąki dworskie 52 morgi (29.6 h )
Lasy 1393 morgi (794 h)
Trzy stawy:
Pod starym polem, staw na Krynicach i staw na Domatowcu spuszczane co trzy lata.
... Bydło na mocy donacji sporządzonej 20 czerwca 1809 roku w Czortkowie po nieboszczyku Antonim Pietrzyckim staje sie własnością Tekli Pietrzyckiej.
Inwentarz przeprowadzono 18 sierpnia 1825 roku
Dokument pochodzi z:
Lwowska Naukowa Biblioteka im. W. Stefanyka NAN Ukrainy. Oddział Rękopisów.
Zespół (fond) 141.
ZBIÓR ALEKSANDRA CZOŁOWSKIEGO
Dział (opis) I
775. Inwentarz dóbr Bełzca i Brzezin z 1825 r.
